Dodatkowe formy zatrudnienia

W Polsce występują różne formy zatrudnienia i różne jej podziały. Ze względu na charakter prawny umów dzieli się je na formy wynikające z kodeksu pracy oraz wynikające z kodeksu cywilnego. Na podstawie kodeksu pracy zawiera się wszelkiego rodzaju umowy o pracę, natomiast na podstawie kodeksu cywilnego zawierane są umowy cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Szczególną formą zatrudnienia jest telepraca, którą można wykonywać na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, uowy o dzieło, umowy agencyjnej i jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć rodzaje umów zawieranych na podstawie kodeksu cywilnego, a są to:

• umowa zlecenia – zlecenia są umowami starannego działania. Oznacza to, że ważna jest wykonywana praca na rzecz zleceniodawcy, która niekoniecznie musi prowadzić do określonego rezultatu, nie ma ograniczeń co do czasu trwania takiej umowy, może być zawierana ustanie lub pisemnie, wiąże się z obowiązkiem opłacania składki zdrowotnej (chorobowej), która jest dobrowolna, może być wypowiedziana przez każdą ze stron w każdym czasie
• umowa o dzieło – jest typową umową rezultatu, umową odpłatną i dwustronnie zobowiązującą. Warunkiem zaistnienia umowy o dzieło jest określenie w umowie, jakie dzieło ma wykonać przyjmujący zamówienie. Dzieło może mieć charakter materialny, np. stworzenie bazy danych, napisanie artykułu lub niematerialny, np. organizacja wycieczki. Umowa musi określać rodzaj dzieła, termin wykonania, sposób i wysokość zapłaty. Jeżeli przedmiot umowy będzie niewłaściwie lub nieterminowo wykonany, zamawiający może od niej odstąpić. Taka umowa nie daje pracownikowi żadnej ochrony socjalnej, pracodawca zaś nie bierze odpowiedzialności za zapewnienie warunków BHP, urlopu, odprawy pieniężnej czy zasiłku. Zaletą ww. umowy jest to, że zamawiającego nie interesuje, kiedy i w jaki sposób jest ona realizowana, ważny dla niego jest tylko efekt końcowy. Nie wiążę się ona z koniecznością opłacania składek z tytułu ubezpieczenia
• umowa agencyjna – podpisując umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent), zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy, albo do zawierania ich w jego imieniu. Zleceniodawca zobowiązuje się do zapłaty agentowi umówionego wynagrodzenia (prowizji). Umowa agencyjna może być zawarta na czas określony lub nieokreślony.

Zalety (z punktu widzenia pracowników) wykonywania pracy z wykorzystaniem elastycznych form zatrudnienia

• możliwość wykonywania pracy u więcej niż jednego pracodawcy
• większa swoboda wyboru rodzaju i miejsca wykonywania pracy
• możliwość dostosowania czasu pracy do indywidualnych potrzeb
• łatwiejsze godzenie życia zawodowego z rodzinnym
• utrzymanie kontaktu z rynkiem pracy
• zdobycie doświadczenia zawodowego
• większa indywidualna odpowiedzialność oraz niezależność w organizacji pracy
• ułatwione łagodne wyjście z rynku pracy przez osoby starsze

Wady (z punktu widzenia pracowników) wykonywania pracy z wykorzystaniem elastycznych form zatrudnienia

• brak skutecznej ochrony prawnej związanej z wynagrodzeniem za pracę
• obciążenie finansowe związane z koniecznością samodzielnego szkolenia i zdobywania niezbędnych umiejętności
• brak pewności co do stałości otrzymywanych zleceń pracy
• brak możliwości korzystania z uprawnień pracowniczych np. prawa do urlopu wypoczynkowego, urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenia minimalnego, czy wynagrodzenia za nadgodziny
• gorszy dostęp do szkoleń zawodowych organizowanych przez pracodawcę